Nằm ở phía Tây Nam tỉnh Quảng Ninh, Đông Triều là một thị xã trẻ trung, năng động với bề dày lịch sử và văn hóa lâu đời. Nơi đây sở hữu cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, cùng hệ thống di tích lịch sử văn hóa phong phú, đa dạng. Đến với thị xã Đông Triều, du khách sẽ được trải nghiệm những giá trị văn hóa độc đáo, thưởng thức ẩm thực đặc sản hấp dẫn và hòa mình vào không khí trong lành, yên bình của chốn quê.
Bài viết này Top Quảng Ninh AZ sẽ cung cấp cho bạn thông tin toàn diện về thị xã Đông Triều, từ lịch sử, văn hóa, kinh tế, xã hội đến du lịch, ẩm thực, mua sắm,… Hứa hẹn mang đến cho bạn những trải nghiệm thú vị và hữu ích khi khám phá “viên ngọc thô” của Quảng Ninh.
1. Giới thiệu về thị xã Đông Triều
Địa lý:
Thị xã Đông Triều, một thị xã nằm ở phía tây tỉnh Quảng Ninh, sở hữu vị trí địa lý độc đáo, nơi giao thoa giữa núi, sông và biển. Phía đông giáp thành phố Uông Bí, phía tây giáp thành phố Chí Linh (Hải Dương), phía nam giáp huyện Thủy Nguyên (Hải Phòng) và Kinh Môn (Hải Dương), phía bắc giáp huyện Sơn Động và Lục Nam (Bắc Giang).
Cách thành phố Hạ Long chỉ 60km và thủ đô Hà Nội 100km, Đông Triều mang đến tiềm năng du lịch to lớn, thu hút du khách bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, di sản văn hóa phong phú và nét văn hóa đặc trưng của vùng đất địa đầu Đông Bắc.
Tài nguyên thiên nhiên:
Khoáng sản phong phú: Nổi bật là than đá, trữ lượng hơn 600 triệu tấn, tập trung chủ yếu tại các xã Hồng Thái Tây, Hồng Thái Đông, Hoàng Quế,… Ngoài ra, Đông Triều còn có nguồn tài nguyên vật liệu xây dựng dồi dào như đất sét (sản xuất gốm, sành sứ, gạch), cát, đá xây dựng, đá vôi (sản xuất xi măng).
Đất đai màu mỡ: Tổng diện tích đất tự nhiên 39.658 ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm 69,6% (27.653 ha), thích hợp cho trồng cây ăn quả, lúa, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Diện tích đất lâm nghiệp chiếm 67,2%, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển sản xuất rừng.
Nguồn nước dồi dào: Hệ thống sông Cầm, sông Đá Bạc cùng 44 hồ chứa lớn nhỏ, trữ lượng nước ngầm lớn ở các xã Bình Khê, Tràng An, Tân Việt,… cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất và phát triển du lịch.
Với tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên phong phú, Đông Triều đang hướng đến phát triển bền vững, khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống cho người dân.
Đơn vị hành chính:
Thị xã Đông Triều có 21 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm:
- 10 phường: Đông Triều, Đức Chính, Hoàng Quế, Hồng Phong, Hưng Đạo, Kim Sơn, Mạo Khê, Tràng An, Xuân Sơn, Yên Thọ
- 11 xã: An Sinh, Bình Dương, Bình Khê, Hồng Thái Đông, Hồng Thái Tây, Nguyễn Huệ, Tân Việt, Thủy An, Tràng Lương, Việt Dân, Yên Đức.
2. Lịch sử phát triển thị xã Đông Triều
Tên gọi và địa vị:
- Tên cổ: An Sinh, đổi thành Đông Triều thời vua Trần Dụ Tông.
- Xưa kia, Đông Triều rộng lớn, bao gồm cả Kinh Môn và Bí Giàng (nay thuộc Yên Hưng).
- Nơi đây đóng vai trò trung tâm châu Đông Triều thời nhà Trần.
Dấu ấn lịch sử:
- Là quê hương nữ tướng Lê Chân – người anh hùng trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
- Góp nhiều chiến công thời Trần, đặc biệt trong trận Bạch Đằng 1288.
- Căn cứ cho nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân: Ngô Bệ, Trần Cao, Nguyễn Tuyển – Nguyễn Cừ.
- Nơi bùng nổ phong trào Cần Vương đầu thế kỷ XIX với các cuộc khởi nghĩa của Đốc Tít, Lưu Kỳ, Lãnh Pha, Đốc Thu.
- Chiến khu oanh liệt trong Cách mạng Tháng Tám, được thành lập ngày 23/2/1930 – chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Quảng Ninh.
- Chiến thắng khởi nghĩa Đông Triều ngày 8/6/1945, mở đầu cho phong trào giải phóng toàn tỉnh Quảng Ninh.
- Vùng chiến tranh du kích nổi tiếng trong kháng chiến chống Pháp, tiêu biểu là chiến công du kích xã Yên Đức.
Thành tựu sau Cách mạng:
- Năm 1947, Đông Triều nhập về tỉnh Quảng Hồng.
- Năm 1959, sáp nhập trở lại tỉnh Hải Dương.
- Năm 1961, tái nhập khu Hồng Quảng, sau đó cùng với Hải Ninh thành lập tỉnh Quảng Ninh.
- Năm 2015, thành lập thị xã Đông Triều, bao gồm 6 phường và 15 xã.
- Năm 2019, chuyển 4 xã thành 4 phường.
- Năm 2020, được công nhận là đô thị loại III.
Đông Triều – mảnh đất anh hùng, nơi chôn nhau cắt rốn của những bậc tiền nhân đã có công lao to lớn trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Nơi đây đang ngày càng phát triển, xứng tầm là một đô thị văn minh, hiện đại, góp phần xây dựng quê hương Quảng Ninh ngày càng giàu đẹp.
3. Kinh tế – xã hội thị xã Đông Triều
Kinh tế:
Nằm ở vị trí chiến lược, giao thoa giữa “tam giác kinh tế” trọng điểm Bắc Bộ: Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, Đông Triều sở hữu tiềm năng to lớn cho phát triển kinh tế – xã hội.
Những năm gần đây, Đông Triều ghi nhận tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng, trở thành một trong những địa phương phát triển nhanh nhất Quảng Ninh. Giai đoạn 2016 – 2020, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 15,6%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, thương mại dịch vụ, giảm dần sản xuất nông nghiệp.
Năm 2019, tỷ trọng ngành công nghiệp chiếm 62,93%, dịch vụ 30,03% và nông lâm nghiệp 7,03%. Tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người đạt 2.220 USD, tăng 12,3% so với năm 2014.
Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi hai lĩnh vực chủ lực: công nghiệp – xây dựng (bao gồm khai thác mỏ) và dịch vụ. Nổi bật là các ngành công nghiệp khai khoáng, sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến thực phẩm, dệt may,… Cùng với đó, lĩnh vực thương mại – dịch vụ phát triển mạnh mẽ, thu hút đầu tư, tạo việc làm và nâng cao đời sống cho người dân.
Bên cạnh phát triển kinh tế, Đông Triều còn chú trọng đầu tư cho lĩnh vực văn hóa – xã hội. Chất lượng giáo dục được nâng cao, hệ thống y tế được củng cố, các hoạt động văn hóa, thể thao diễn ra sôi nổi. Môi trường sống được cải thiện, đời sống tinh thần của người dân được nâng cao.
Xã hội:
Đông Triều, một thị xã vùng bán sơn địa, sở hữu nét đẹp văn hóa độc đáo, hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại. Nơi đây tuy cách xa các trung tâm dân cư đông đúc, nhưng vẫn giữ gìn được bản sắc riêng, với những làng nghề truyền thống và hoạt động sản xuất đặc trưng.
Làng nghề gốm sứ: Nổi tiếng nhất phải kể đến nghề làm gốm ở hai thị trấn cũ Đông Triều và Mạo Khê. Với lịch sử lâu đời, nghề gốm nơi đây đã tạo nên những sản phẩm tinh xảo, mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương. Các sản phẩm gốm Đông Triều không chỉ được sử dụng trong đời sống sinh hoạt mà còn là những món quà lưu niệm độc đáo, thu hút du khách.
Ngành trồng trọt: Khu vực 3 xã vùng núi An Sinh, Bình Liêu, Tràng Lương phát triển mạnh ngành trồng trọt, đặc biệt là trồng cây ăn quả như vải, nhãn, mít, bưởi. Nơi đây sở hữu điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, tạo nên những vườn cây sai quả, mang lại nguồn thu nhập dồi dào cho người dân.
Văn hóa địa phương: Đông Triều còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống, thể hiện qua các lễ hội dân gian, các làn điệu dân ca, trò chơi dân gian,… Lễ hội Cầu Ngọ, Lễ hội Hoa Hồng, Lễ hội Giỗ tổ nghề gốm,… là những nét đẹp văn hóa đặc trưng, thu hút du khách đến tham quan và trải nghiệm.
Con người Đông Triều: Nổi tiếng với sự hiếu khách, thân thiện, người dân Đông Triều luôn chào đón du khách với nụ cười rạng rỡ và sự mến khách chân thành. Họ luôn sẵn sàng chia sẻ những câu chuyện về văn hóa, lịch sử địa phương, giúp du khách có những trải nghiệm thú vị và ấn tượng.
Sự giao thoa văn hóa: Nằm ở vị trí giao thoa giữa các vùng văn hóa, Đông Triều hội tụ những nét đẹp văn hóa đa dạng, tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú và đầy màu sắc. Nơi đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá và tìm hiểu về văn hóa Việt Nam.
Dân số:
Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2022, Đông Triều sở hữu tổng diện tích tự nhiên 395,95 km² và dân số 246.290 người, bao gồm 186.112 người thường trú và 60.178 người tạm trú đã quy đổi. Mật độ dân số đạt 622 người/km².
So với năm 2019, dân số Đông Triều tăng trưởng với tốc độ 1%/năm, trong đó nam giới chiếm 50,2% và nữ giới chiếm 49,8%. Cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động cao, tạo nguồn cung dồi dào cho thị trường lao động địa phương, thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp.
Hiện tại, Đông Triều có 48.866 hộ dân với bình quân 3,8 người/hộ. Cụ thể: khu vực đô thị có 20.680 hộ (bình quân 3,67 người/hộ) và khu vực nông thôn có 28.186 hộ (bình quân 3,52 người/hộ).
Thu nhập bình quân đầu người năm 2014 đạt 1.972,7 USD, tăng 972,7 USD so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn thị xã không ngừng giảm. Trong 6 tháng đầu năm 2020, số hộ nghèo giảm xuống còn 34 hộ.
4. Các cơ sở giáo dục tại thị xã Đông Triều
Thị xã Đông Triều có 86 cơ sở giáo dục ở tất cả các cấp học. 80/86 trường đạt chuẩn quốc gia đạt 93% số trường, đạt chuẩn quốc gia. 100% số trường học có kết nối Internet.
Các trường Đại học và phổ thông trên địa bàn thị xã:
- Đại học công nghiệp Quảng Ninh
- Trường THPT Đông Triều
- Trường THPT Hoàng Quốc Việt
- Trường THPT Hoàng Hoa Thám
- Trường THPT Lê Chân
- Trường THPT Trần Nhân Tông
- Trường THPT Nguyễn Bình
- Trường THPT Trần Hưng Đạo
- Trung tâm GDNN & GDTX thị xã Đông Triều.
Các trường Trung học cơ sở và tiểu học trên địa bàn thị xã:
- Trường Trung học cơ sở Yên Thọ
- Trường Trung học cơ sở Yên Đức
- Trường Trung học cơ sở Xuân Sơn
- Trường Trung học cơ sở Việt Dân
- Trường Trung học cơ sở Nguyễn Du
- Trường Trung học cơ sở Tràng Lương
- Trường Trung học cơ sở Tràng An
- Trường Trung học cơ sở Thủy An
- Trường Trung học cơ sở Tân Việt
- Trường Trung học cơ sở Nguyễn Huệ
- Trường Trung học cơ sở Nguyễn Đức Cảnh
- Trường Trung học cơ sở Mạo Khê II
- Trường Trung học cơ sở Mạo Khê I
- Trường Trung học cơ sở Lê Hồng Phong
- Trường Trung học cơ sở Kim Sơn
- Trường Trung học cơ sở Hưng Đạo
- Trường Trung học cơ sở Hồng Thái Tây
- Trường Trung học cơ sở Hồng Thái Đông
- Trường Trung học cơ sở Hoàng Quế
- Trường Trung học cơ sở Đức Chính
- Trường Trung học cơ sở Bình Khê
- Trường Trung học cơ sở Bình Dương
- Trường Trung học cơ sở An Sinh
- Trường Tiểu học Yên Thọ
- Trường Tiểu học Yên Đức
- Trường Tiểu học Xuân Sơn
- Trường Tiểu học Vĩnh Khê
- Trường Tiểu học Việt Dân
- Trường Tiểu học Kim Đồng
- Trường Tiểu học Tràng Lương
- Trường Tiểu học Tràng An
- Trường Tiểu học Thủy An
- Trường Tiểu học Tân Việt
- Trường Tiểu học Quyết Thắng
- Trường Tiểu học Nguyễn Văn Cừ
- Trường Tiểu học Nguyễn Huệ
- Trường Tiểu học Mạo Khê B
- Trường Tiểu học Mạo Khê A
- Trường Tiểu học Lê Hồng Phong
- Trường Tiểu học Kim Sơn
- Trường Tiểu học Hưng Đạo
- Trường Tiểu học Hông Thái Tây
- Trường Tiểu học Hông Thái Đông
- Trường Tiểu học Hoàng Quế
- Trường Tiểu học Đức Chính
- Trường Tiểu học Bình Khê II
- Trường Tiểu học Bình Khê I
- Trường Tiểu học Bình Dương
- Trường Tiểu học An Sinh B
- Trường Tiểu học An Sinh A.
5. Những địa điểm du lịch nổi tiếng của Thị xã Đông Triều
Làng quê Yên Đức
Nằm cách thành phố Hạ Long 60km và Hà Nội 3,5 tiếng di chuyển, khu sinh thái Yên Đức mang đến cho du khách bầu không khí trong lành, thanh bình. Tận hưởng khung cảnh thiên nhiên thơ mộng với vườn cây, ao hồ, cánh đồng lúa, du khách còn có cơ hội khám phá những di tích lịch sử như núi Canh, chùa Cảnh Huống, hang 73.
Đặc biệt, du lịch Yên Đức là trải nghiệm gắn liền với đời sống sinh hoạt của người dân địa phương. Du khách có thể tham gia bắt cá, làm nông dân, trồng rau, xay lúa, giã gạo. Thưởng thức đặc sản bánh gật gù, chả rươi, xôi nếp… là những trải nghiệm không thể bỏ lỡ khi đến với Yên Đức.
Đền An Sinh
Đền An Sinh, tọa lạc tại xã An Sinh, thị xã Đông Triều, là di tích lịch sử tâm linh nổi tiếng, thu hút du khách thập phương. Được xây dựng dưới thời Trần, đền An Sinh thờ phụng các vị vua nhà Trần, những vị anh hùng đã có công lao to lớn trong việc dựng nước và giữ nước. Hiện nay, di tích còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa quý báu, bao gồm những phế tích cổ kính, những cây đại cổ thụ và các di vật văn hóa tiêu biểu.
Lễ hội đền An Sinh diễn ra vào ngày 20 – 22 tháng 8 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách tham gia. Lễ hội với nhiều hoạt động đặc sắc như: rước kiệu, tế lễ, thi đấu các trò chơi dân gian,… là cơ hội để du khách tìm hiểu về văn hóa truyền thống của địa phương.
Chùa, Am Ngọa Vân
Chùa Ngọa Vân là một trong những điểm du lịch tâm linh nổi tiếng nhất tại thị xã Đông Triều, Quảng Ninh. Nơi đây được biết đến là nơi thờ phụng Đức Vua và Phật Hoàng Trần Nhân Tông – vị vua anh minh, người đã có công lớn trong việc xây dựng và phát triển Phật giáo Trúc Lâm
Lễ hội chùa Ngọa Vân được tổ chức từ ngày 9 đến hết tháng 3 Âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách và Phật tử đến tham quan, cầu bình an và may mắn. Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động sôi nổi như: rước kiệu, tế lễ, thi đấu các trò chơi dân gian,…
Bảo tàng tranh 3D Quảng Ninh Gate
Với giá vé 80.000đ cho người lớn và 50.000đ cho trẻ em, bạn sẽ được khám phá không gian nghệ thuật 3D rộng 1500m2, trải dài 2 tầng và 6 phòng tranh theo chủ đề riêng biệt. Bảo tàng mang đến cho bạn những bức tranh 3D sống động, tái hiện các địa điểm tham quan và danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Đông Triều.
Vườn cam Đông Triều
Vườn cam Đông Triều là địa điểm du lịch nổi tiếng thu hút đông đảo du khách, đặc biệt là các bạn trẻ yêu thích chụp ảnh. Nơi đây sở hữu diện tích rộng lớn lên đến 85ha, với những hàng cam trĩu quả, xanh mướt tạo nên khung cảnh vô cùng thơ mộng.
Kết luận:
Thị xã Đông Triều hiện lên như một bức tranh rực rỡ với bề dày lịch sử hào hùng, văn hóa độc đáo, con người thân thiện và môi trường sống trong lành. Nơi đây không chỉ là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá văn hóa, lịch sử mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn trải nghiệm thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ.
Với những tiềm năng to lớn về kinh tế – xã hội và du lịch, Đông Triều hứa hẹn sẽ ngày càng phát triển và trở thành điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch Việt Nam.
